Paddenstoel vergiftigingen

Op de vraag hoe weet je of een paddenstoel eetbaar of giftig is?, kun je op voorhand geen antwoord op geven. Sommige giftige paddenstoelen lijken erg op eetbare, soms groeien ze zelfs naast elkaar op hetzelfde substraat. Voor planten is er een eetbaarheidstest, een dergelijk eetbaarheidstest is er niet voor paddenstoelen.

Hoe kun je dan de eetbare of de giftige paddenstoelen van elkaar onderscheiden. Het antwoord is eigenlijk heel simpel word mycoloog. Een mycoloog is iemand die zich bezig houd met het onderzoek naar schimmels, zwammen en paddenstoelen.

Een goede eerste stap is een basiscursus paddenstoelen herkennen. Hier leer je hoe je veldonderzoek kunt doen aan de hand van veldkenmerken, je verzamelt dan allerlei gegevens zoals; vindplaats, vorm van de hoed, vorm van de steel, sporen kenmerken, geur, smaak etc. Met deze gegevens ga je aan de slag met veldzakboeken die over het determineren van paddenstoelen gaan. Hieronder een aantal determinatie boeken die ik zelf ook gebruik.

In sommige gevallen lukt het niet om een gevonden paddenstoel op de juiste naam te brengen, paddenstoelen wijken soms af van kleur en vorm van de standaard. Er is soms microscopisch onderzoek nodig om paddenstoelen te determineren.

Gebruik in ieder nooit software zoals obsidentify of google op je smartphone om vast te stellen of een paddenstoel giftig of eetbaar is.

Paddenstoel vergiftigingen

Jaarlijks worden er in Nederland ongeveer 200 personen behandeld met vergiftigingsverschijnselen na het eten van paddenstoelen. In België ligt het aantal met 350 een stuk hoger. Sommige vergiftigingsverschijnselen treden al na enkele minuten op bij andere paddenstoelen kan het drie weken duren voordat de symptomen zich openbaren.

Het is daarom soms lastig te achterhalen welke paddenstoel iemand heeft gegeten.

Oorzaken paddenstoel vergiftigingen

Niet iedereen die braakt heeft ook daadwerkelijk een giftige paddenstoel gegeten, andere mogelijk oorzaken kunnen zijn;

• Paddenstoelen waren bedorven.
• Paddenstoelen waren erg nat.
• Paddenstoelen zijn rauw of onvoldoende gegaard gegeten.
• Meerdere paddenstoelen maaltijden achter elkaar gegeten.
• Paddenstoelen hebben giftige stoffen uit de directe omgeving opgeslagen. (zoals pesticiden of fungiciden)
• De paddenstoel heeft een allergische reactie opgewekt.
• Na het eten van een paddenstoel heeft iemand de angst gekregen dat hij/zij een giftige paddenstoel heeft gegeten.

Latente tijd

De tijd die verstreken is tussen het consumeren van een paddenstoel en de eerste symptomen noemen we latente tijd.

• We spreken van een korte latente tijd als de vergiftigingsverschijnselen zich binnen 4-6 uur na inname openbaren.
• We spreken van een lange latente tijd als de vergiftigingsverschijnselen zich na 4-6 uur na opnamen openbaren, in sommige gevallen is dit dagen of zelfs weken.

Indeling diversen syndromen

Een syndroom is een groep van klachten/verschijnselen die tezamen optreedt, dit kan per paddenstoelsoort sterk verschillen. Het is belangrijk om alle klachten goed te noteren en te achterhalen wanneer de klachten zijn begonnen na het eten van de paddenstoelen.

Hieronder een opsomming van de meest voorkomende syndromen echter kan het zijn dat sommige klachten wel voorkomen maar niet beschreven zijn.

Gastro intestinaal syndroom

• klachten beginnen na ongeveer 15 minuten tot 4 uur nadat er van een giftige paddenstoel is gegeten, zoals Satansboleet, giftige satijnzwam en karbol champignon.
• Word veroorzaakt door verschillende gifstoffen.
• Symptomen zijn; misselijkheid, braken en diarree.

Muscarine syndroom

• klachten beginnen na enkele minuten tot 2 uur nadat er van een giftige paddenstoel is gegeten, zoals trechterzwammen, vezelkoppen, elfen -en heksenschermpjes.
• Word veroorzaakt door de giftige stof muscarine.
• Symptomen zijn; overvloedig zweten, loopneus, kleine pupillen, vertraagde hartslag en een daling van de bloeddruk.
• Atropine word gebruikt als tegengif.

Pantherina syndroom

• klachten beginnen na ongeveer 30 minuten tot 3 uur nadat er van een giftige paddenstoel is gegeten, zoals vliegenzwam en panteramaniet.
• De vergiftigingsverschijnselen verlopen in 2 fasen.
• Fase één Symptomen zijn; gedragsstoornissen, euforie of woede, agitatie, verwardheid, hallucineren en kans op elliptische aanvallen.
• Tweede fase van de symptomen zijn; Diepe slaap en in ernstigere gevallen comateuze toestand.

Hierboven twee giftige paddenstoelen die algemeen voorkomen, links de vliegenzwam en rechts de panteramaniet. Van beide paddenstoelen kun je na het eten het pantherina syndroom krijgen.

Psilocybine syndroom

• klachten beginnen na ongeveer 15 minuten tot 4 uur nadat er van een giftige paddenstoel is gegeten, zoals; kaalkopjes, vlekplaten, de grauwgrijze hertenzwam sclerotia “Magic Truffles.
• Symptomen zijn; Euforie, evenwichtsstoornissen, drang tot praten, verwardheid, visuele hallicunaties, in sommige gevallen overgeven, paniek reacties “Bad trip”, angst.
• De symptomen kunnen 3-6 uur aanhouden.

Coprinus syndroom

• klachten beginnen vrijwel direct na alcohol consumptie, in combinatie met het eten van de grote kale inktzwam.
• Heb je de grote kale inktzwam gegeten wacht dan minimaal 72 uur voordat je alcohol nuttigt, heb je alcohol gedronken wacht dan 72 uur voordat je van de grote kale inktzwam eet.
• De stoffen die in de grote kale inktzwam zitten interfereert de afbraak van alcohol. De gidtige stof die daarbij ontstaat is aceetaldehyde.
• Symptomen na vergiftiging zijn; Rood gelaat, een metaalachtige smaak in de mond, tintelingen in de ledematen, hoofdpijn, draaierigheid, overmatig transpireren, braken en een lage bloeddruk.

Orellanus syndroom

• klachten beginnen pas na 24 uur tot drie weken nadat er van giftige gordijnzwammen is gegeten.
• De giftige gordijnzwam en de fraaie gordijnzwam bevatten de stof Orellanine.
• Soms ontstaan er binnen 24-36 uur na inname spijsverteringsstoornissen.
• Symptomen na vergiftiging zijn; Erge dorst, hoofdpijn, droge mond, pijnlijke flanken, weinig urineproductie en uiteindelijk ontstaat er acuut nierfalen.
• Na 8 dagen tot 3 weken na vergiftiging kunnen er nierfunctie stoornissen optreden.
  

Phalloïd syndroom

• Klachten beginnen na 6 tot 24 uur nadat er van amatoxine bevattende paddenstoelen is gegeten, een van de bekendste is de zeer giftige groene knolamaniet.
• Andere paddenstoel die ook amatoxine bevatten zijn; kleverige knolamaniet, vaalroze parasolzwam, gegordelde parasolzwam en het bundelmosklokje
• Van alle paddenstoel vergiftigingen sterft wereldwijd 90% aan de gevolgen van amatoxine vergiftigingen.

Het verloop van het phalloïd syndroom gebeurt in drie fasen

1. Gastro intestinale fase (6-24 uur na het eten) gaat gepaard met; misselijkheid, braken en waterige diarree.
2. Latente fase (18-36 uur na het eten); De patiënt lijkt te herstellen.
3. Hepatorenale fase (2 tot 5 dagen na het eten); Lever of nierfalen.

• Vanaf dag 3 kunnen patiënten overlijden.
• Behandeling met silibinine, een stofje wat afkomstig ius van de mariadistel. (In 2022 is silibine 15x uitgedeeld in Nederland)

Polypoorzuur syndroom

• klachten ontstaan na ongeveer 12 uur nadat er van de paddenstoel is gegeten, word veroorzaakt door de uiterst giftige gaatjeszwam.
• De nieren beschadigen en de urine kleurt hierbij violet.

Paxillus syndroom

• Klachten ontstaan na 15 minuten tot 2 uur nadat er van krulzoomen is gegeten.
• Symptomen zijn; ernstige allergische reactie en afbraak van rode bloedcellen.

Equistie syndroom

• Klachten ontstaan na 1 tot 3 dagen nadat er van gele ridderzwam is gegeten.
• Symptomen; Afbraak van spierweefsel.

Gyromitrine syndroom

• Klachten ontstaan na 6 tot 12 uur nadat er van voorjaarskluifzwam is gegeten.
• Diversen ernstige vergiftigingsverschijnselen.
• Hij word nogal eens verward met de eetbare morieljes.

Morchella syndroom

• Klachten ontstaan na 12 uur nadat er van morieljes is gegeten die rauw zijn of niet goed gegaard.
  

Als je vermoed dat iemand van een giftige paddenstoel heeft gegeten dien je als volgt te handelen;

• Verwijs de patiënt naar de huisarts, deze zal contact opnemen met Het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum (NVIC).
• Bij levensbedreigende situaties bel je altijd 1-1–2.

Indien nodig zal het Nationaal Vergiftigingen Informatie Centrum contact opnemen met een mycoloog om hulp te krijgen met de determinatie van de gegeten paddenstoel.

Om de mycoloog te helpen met determinatie kun je indien nog aanwezig het volgende aanleveren.

• Foto’s van de paddenstoelen die het slachtoffer heeft gegeten.
• Verzamel de resten van de paddenstoelen die het slachtoffer heeft gegeten, deze mogen rauw, gebakken maar ook het afval kan de mycoloog helpen met determineren.

Pas op!!! Omdat veel eetbare paddenstoelen op giftige paddenstoelen lijken kun je het plukken om ze op te eten maar beter aan de echte paddenstoelen kenner overlaten. Een vergissing kan dodelijk zijn. Delaatstewoudloper.nl kan op geen enkele wijze aansprakelijk gesteld worden voor verkeerde of onkundige handelingen.

(c) www.Delaatstewoudloper.nl